انواع کف های آتش نشانی

فوم (کف)آتش نشانی چیست؟

كف ماده ای است که برای خاموش کردن آتش سوزی مایعات قابل اشتعال گروه B بکار می رود . اگر چه کف را می توان برای اطفا ء بعضی دیگر از گروههای حریق نیز بکار برد ، اما أثر كف در اطفاء حریقهای مایعات بیشتر است.

 شناخت مکانیزم عملکرد کف روی آتش

کف بر روی حریق چهار عمل اصلی انجام می دهد و یک عمل فرعی ، که در ذیل به شرح آنها می پردازیم .

 الف – مقداری از حرارت حریق را می گیرد ( براثر اختلاف دمایی که بین حريق و کف وجود دارد و طبق قوانین تعادل حرارتی دو ماده که در کنار یکدیگر قرار می گیرند مقداری از حرارت حریق توسط کف جذب می شود ) .

ب- از برخاستن بخارات قابل اشتعال جلوگیری بعمل می آورد . ( كف بر روی حريق باتشکيل سدی از برخاستن بخارات قابل اشتعال و اختلاط آن با اکسیژن ادامه حريق جلوگیری بعمل می آورد ) .

مایع کفهای پروتئینی به دو دسته تقسیم می شوند:

 ١ – مقاوم در برابر الكل ها

 ۲- غير مقاوم در برابر الكل ها

 مایع کف های پروتئینی که در برابر حل شدن در الكل ها مقاومت می کنند مقاوم در برابر الكل ها نامیده می شوند ، جهت خاموش کردن آتش سوزي الكل ها از این نوع مایع کف ها استفاده می گردد .

این نوع مایع کف ها جزء مایع کف های مخصوص محسوب می شوند .

مایع کف های پروتئینی که در الكل ها حل می شوند غیر مقاوم در برابر الكل ها خوانده شده ، جزء مایع کف های معمولی محسوب می گردند و جهت خاموش کردن مایعات قابل اشتعال که در آنها حل نمی شوند مورد استفاده قرار می گیرند .

 ب – مایع کف هایی که پایه غير پروتئینی دارند این نوع مایعات کفی را به نام مایع کف های سینتاتیک ( مصنوعی ) می شناسند . از مواد شیمیایی تشکیل شده و توسعه حجمی آنها زیاد می باشد . این کف معمولا جهت خاموش کردن حریق هایی بکار می رود که در محیط های بسته صورت گرفته است و جایگزین اکسیژن می گردد .

مایع کف از نظر تشکیل مثلث کف : جهت دستیابی به حباب های کف به دخالت سه عامل ، مایع کف ، آب و هوا نیاز می باشد .

ج – از رسیدن اکسیژن به مایع در حال اشتعال جلوگیری به عمل می آورد همانطور که کف از برخاستن بخارات قابل اشتعال جلوگیری می کند از نفوذ اکسیژن به سمت بخارات قابل اشتعال جلوگیری می کند ) .

 د- از برگشت شعله و ایجاد حريق مجدد جلوگیری می نماید . ( یکی از مشخصه های خوب کف آن است که با توجه به تشكيل لايه ذكر شده ، از شعله وری مجدد ، که حتی الامکان انفجار را هم در بر دارد جلوگیری می کند ) .

همانطوری که قبلا گفته شد کف یک عمل فرعی نیز در محیط انجام می دهد . رقیق کردن هوای محیط حريق به علت گرما و تبخير آب موجود در کف و تبدیل آن به بخار باعث می گردد که عمل رانش هوای محیط اطراف صورت گرفته و باعث رقیق شدن هوای محیط منطقه عملیاتی می گردد .

 طبقه بندی کف در ابعاد مختلف

 انواع مایع کف :

 مایع کف بطور کلی از سه نظر دسته بندی می شود

– مایع کف از نظر مواد تشکیل دهنده ( مواد اولیه )

– مایع کف از نظر تشکیل حباب ( مثلث کف )

 – مایع کف از نظر توسعه حجمی ( انبساط حجمی )

مایع کل از نظر مواد تشکیل دهنده :

 مایع که از نظر مواد تشکیل دهنده بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند

الف مایع کلی هایی که پایه پروتئینی دارند

ب : مایع کفهایی که پایه غير پروتئینی دارند

 الف : مایع کف هایی که پایه پروتئینی دارند ممکن است به سه شکل تقسیم شوند

• پروتئین حیوانی : از ضایعات گاو و گوسفند مانند شاخ ، سم ، استخوان و خون

 ٢- پروتئین گیاهی : بعضی از گیاهان و قارچ ها دارای مواد پروتئینی هستند که جهت تولید کف از این گیاهان استفاده می گردد .

 ٣- پروتئين آزمایشگاهی : بعضی از کشورها به دلیل نداشتن پروتئين قوی ، پروتئین لازم در تولید مایع کف را در آزمایشگاه از ترکیب مواد یا تجزیه بعضی مواد دیگر بدست می آورند .

مایع کف های پروتئینی معمولا جهت خاموش کردن حریق هایی که در سطوح آزاد اتفاق می افتد بکار می روند .

مایع کف ها بطور کلی از نظر تشکیل مثلث به دو دسته تقسیم می شوند :

الف ) مایع کف شیمیایی

ب ) مایع کف مکانیکی

 مایع کف شیمیایی : مایع کف شیمیایی از ترکیب شیمیایی در محلول سولفات آلومينيوم و بی کربنات سدیم ( محلول جوش شیرین ) بدست می آید . این نوع مایع کف معمولا در خاموش کننده های دستی که ظرفیت آنها ۲ گالن بوده ساخته شده و بزرگتر و کوچکتر از دو گالن به صرفه نبوده و اکنون نسبت به ساخت و تهیه این نوع خاموش کننده ها چندان توجهی نمی گردد . مثلث تشكيل حباب این نوع مایع کف در داخل خاموش کننده تشکیل می شود یعنی از ترکیب محلول سولفات آلومینیوم و بی کربنات سدیم تولید هیدرات آلومینیوم و سولفات سدیم وگاز ( CO2 گازکربنیک ) می گردد .

 از این رو این نوع مایع کف ، مایع کف شیمیایی گفته می شود .

 توجه : هیدرات آلومینیوم و سولفات سدیم موادی هستند که عمل تولید کف را بر روی حریق انجام می دهند .

مایع کف مکانیکی :

تولید حباب كف در این نوع مایع کف بصورت مکانیکی انجام می گیرد .

 یعنی وقتی که مایع کف با آب مخلوط شده ، به سرلوله کفساز می رود و در آنجا با جذب هوا به صورت حباب در می آید .

 تمام کف های مایع پروتئینی و غیر پروتئینی چون مثلث کف آنها بطور مکانیکی تشکیل می گردد مایع کف مکانیکی محسوب می شوند

کف کم توسعه :

 – آتشهای مایعات قابل اشتعال بزرگ

 – حوادث ترافیک جاده آئی ۔

 – آتش های مایعات قابل اشتعال ريزان .

 – سرکوب کردن بخارات .

 – نجات برخوردهای هواپیما

– خاموش کننده های قابل حمل .

 کف میان توسعه : – سرکوب کردن بخارات .

 – محدوده تانکهای ذخیره سازی مایعات قابل اشتعال

– گذر ها یا کانال های اصلی کوچک

 – آتشهای کوچک مربوط به مایعات قابل اشتعال از قبیل حوادث ترافیک جاده آئی

کف پرتوسعه:

 – سرکوب کردن واطفاء وحمايت از مقادیر زیاد مانند انبارها , آشیانه های فرودگاه.

– انبارهای کشتی ، دالان معادن و غیره .

– کانالها با گذر های اصلی

 سرکوب بخارات ( شامل مایعات سرد مانند LPG / LNG )

نام مایع کف

 یکی از مشخصه های فنی مایع کف ، نام آن می باشد ، زیرا بعضی از مایعات كف با نام خود ، نوع مایع کف را بیان می کنند و گاهی نیز با نام خود چند مشخصه فني را ارائه می دهند . بعنوان مثال ، مایع کف FP70 در این نوع مایع کف F مخفف کلمه ( FLUORO ) ( فلورو ) و P مخفف کلمه ( PROTEIN ) پروتئین ) و ۷۰ شماره استاندارد آن می باشد .

 مایع کف AFFF : در این نوع مایع کف A مخفف کلمه ( Aqueous ) ( مایع – آبی – آبدار ) و F اول مخفف کلمه ( Film ) ( فيلم ) و F دوم مخفف کلمه ( Forming ) ( تشكيل دادن – تشكيل ) و F سوم مخفف کلمه ( Foam ) ( کف ) باشد که مفهوم کلی آن به شرح زیر می باشد :

Aqueous Film Forming Foam

تعریف درصد مایع کف :

 نسبت اختلاط مایع کف به آب را در صد مایع کف گویند که می تواند بصورت وزنی و یا حجمی بیان شود .

بطور مثال وقتی می گوییم مایع کف ۳ ٪ است ، مفهومش این است که در هنگام استفاده از این نوع مایع کف باید سه حجم از مایع کف مزبور را با نود و هفت حجم آب مخلوط کرد و یا در مایع کف ۶ ٪ باید ۶ حجم از مایع کف را با نود و چهار حجم آب مخلوط کرده و از آن استفاده نمود .

 – تغییرات در این اختلاط باعث اشكالات زیر می گردد

«اگر آب بیشتر از حد معین شده باشد » :

• محلول کف رقیق می شود .

۲- از تولید حباب آن کاسته می شود و انبساط حجمی آن کم می گردد .

۳- مقاومت حبابها کم می گردد .

۴- به علت کمی حجم ، وزن حبابها سنگین شده و به زیر مایع در حال اشتعال می رود.

اگر مایع کف بیشتر از حد معین باشد » :

• مقداری از مایع کف هدر می رود

• حبابها ریزتر و کم حجم تر می گردند .

• از مقاومت حبابها کاسته می شود .

• به علت کمی حجم ، حبابهای کف سنگین شده و به زیر مایع در حال اشتعال می رود

 بنابراین در مورد اختلاط آب و مایع کف باید دقت بیشتری به عمل آید

 نوع آب مصرفی :

نوع آبی که با مایع کف مخلوط می گردد در انبساط حجمی آن اثر دارد . مایع کف های ساخته شده فعلی با آب خالص بهترین بازدهی خود را دارند . بازدهی کف با آب شهری نسبتا خوب بوده و تغييرات حاصل در کف بسیار جزئی و قابل اغماض می باشد . انبساط حجمی مایع کف با آب شهری به انبساط اسمی مایع کف بسیار نزدیک می باشد . هر گونه املاحی که در آب حل گردد در انبساط حجمی و بعضی از مشخصات دیگر اثر می گذارد . آب دریا دارای مقداری نمک طعام است و این باعث میشود مقداری از انبساط حجمی مایع کف کاسته شود و در حبابها یک حالت خورندگی ایجاد و حباب ها به   سرعت از بین بروند . اگر میزان نمک در آب زیاد باشداز تولید حباب آن به قدری کاسته می شود که می توان گفت تولید حباب نمی نماید . مایع آب شور ( آب دريا ) به کندی حل می گردد و سرعت حل شدن مایع کف در آب شور به میزان نمک در آن بستگی دارد و هر قدر میزان نمک در آب بیشتر باشد مایع کف در این آب کندتر حل می گردد . در شهرهایی که دارای آب شور هستند این مشکل وجوددارد .

میزان پرتاب کف : قابلیت پرتاب یک کف بسته به نوع مایع کف و سرلوله مورد مصرف متفاوت می باشد . معمولا مايع كف های سینتاتیکی چندان قابل پرتاب نیستند ، زیرا دارای انبساط حجمی زیادی می باشند . در حریق های بزرگ و محیط های بزرگ و محیط های گرم در اثر گرمای زیادو یا در محیط های خطرناک که احتمال ریزش سقف وجود دارد ، نزدیک شدن به محل دشوار است ، جهت عملیات با کف های سینتاتیکی از کانالهای پارچه ای ( یا پلاستیکی) استفاده می گردد .

کف های پروتئینی قابل پرتاب بوده و بستگی به نوع سرلوله مورد مصرف می توان آنها را به مسافت های مختلف پرتاب کرد  به علت محدود بودن فشار پرتاب کف و محدود بودن میزان حرکت کف در فضا ، پرتاب كف از حد معين تجاوز نمی نماید(حدود پرتاب کف برای کف های سینتاتیکی ۱ متر می رسد).و برای کف های پروتئینی حدود ۳۰ متر می رسد .